انواع اختلال شخصیتی مشاوره روانشناسی

اختلال شخصیت چیست؟

اختلال شخصیت نوعی اختلال سلامت روان است که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. این اختلالات معمولاً در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شوند و در طول زمان پایدار می‌مانند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت اغلب در روابط خود با دیگران و در محل کار یا مدرسه با مشکل مواجه می‌شوند.

انواع اختلالات شخصیت:

طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، ده نوع اختلال شخصیت وجود دارد که به سه گروه طبقه‌بندی می‌شوند:

گروه A (اختلالات عجیب و غریب):

• اختلال شخصیت پارانوئید: افراد مبتلا به این اختلال به طور مداوم مشکوک و بدبین هستند و معتقدند که دیگران قصد آزار و اذیت آنها را دارند.
• اختلال شخصیت اسکیزوئید: افراد مبتلا به این اختلال از نظر عاطفی و اجتماعی گوشه‌گیر هستند و به نظر می‌رسد که هیچ علاقه‌ای به روابط نزدیک با دیگران ندارند.
• اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: افراد مبتلا به این اختلال باورها و رفتارهای عجیب و غریبی دارند و ممکن است توهم یا هذیان داشته باشند.

گروه B (اختلالات نمایشی، احساسی یا دمدمی مزاج):

• اختلال شخصیت ضد اجتماعی: افراد مبتلا به این اختلال فاقد وجدان و همدلی هستند و اغلب قوانین و مقررات را نقض می‌کنند.
• اختلال شخصیت مرزی: افراد مبتلا به این اختلال ناپایداری عاطفی و رفتاری شدیدی دارند و در روابط خود با دیگران مشکل دارند.
• اختلال شخصیت نمایشی: افراد مبتلا به این اختلال نیاز شدیدی به توجه دارند و اغلب رفتاری اغراق‌آمیز و نمایشی دارند.
• اختلال شخصیت خودشیفته: افراد مبتلا به این اختلال تصور اغراق‌آمیزی از اهمیت خود دارند و نیاز شدیدی به تحسین دارند.

گروه C (اختلالات اضطرابی):

• اختلال شخصیت وابسته: افراد مبتلا به این اختلال به طور غیرطبیعی به دیگران وابسته هستند و از جدایی می‌ترسند.
• اختلال شخصیت اجتنابی: افراد مبتلا به این اختلال از طرد شدن و شرمساری می‌ترسند و به همین دلیل از موقعیت‌های اجتماعی اجتناب می‌کنند.
• اختلال شخصیت وسواسی-جبری: افراد مبتلا به این اختلال افکار و وسواس‌های مزاحم و ناخواسته دارند و برای کاهش اضطراب خود رفتارهای اجباری انجام می‌دهند.

علل اختلالات شخصیت:

علل اختلالات شخصیت به طور کامل شناخته نشده است، اما به نظر می‌رسد ترکیبی از ژنتیک، تجربیات دوران کودکی و عوامل محیطی در آنها نقش دارد.

درمان اختلالات شخصیت:

درمان اختلالات شخصیت دشوار است، اما با درمان مناسب، بسیاری از افراد می‌توانند علائم خود را کنترل کنند و زندگی سالم و پرباری داشته باشند. درمان معمولاً شامل ترکیبی از روان‌درمانی و دارو است.

علائم اختلال شخصیت

اختلالات شخصیت، الگوهای رفتاری و فکری ناسالم و انعطاف ناپذیری هستند که در طول زمان پایدار می مانند و باعث پریشانی یا مشکلات قابل توجه در روابط، شغل و سایر زمینه های زندگی فرد می شوند.

افراد مبتلا به اختلالات شخصیت، اغلب دیدگاه غیرواقعی از خود و دنیای اطراف خود دارند و ممکن است در درک و پاسخ به احساسات خود و دیگران مشکل داشته باشند.

علائم اختلالات شخصیت بسته به نوع خاص اختلال می تواند متفاوت باشد، اما برخی از علائم شایع عبارتند از:

• مشکل در هویت خود: احساس عدم اطمینان در مورد اینکه کی هستید یا چه می خواهید در زندگی.
• روابط آشفته: مشکل در ایجاد و حفظ روابط سالم با دیگران.
• رفتارهای ت impulsif: اقدام بدون فکر کردن به عواقب.
• مشکل در کنترل احساسات: احساسات شدید یا ناپایدار.
• دیدگاه منفی از خود یا دیگران: احساس بی ارزشی یا بدبینی نسبت به دیگران.
• انزوای اجتماعی: ترجیح دادن تنهایی به معاشرت با دیگران.
• تخطی از هنجارهای اجتماعی: بی توجهی به قوانین و مقررات.
• خطرپذیری: درگیر شدن در فعالیت های خطرناک بدون در نظر گرفتن عواقب.

ده نوع اختلال شخصیت در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) وجود دارد که به سه گروه طبقه بندی می شوند:

گروه A (عجیب و غریب):

• اختلال شخصیت پارانوئید: با سوء ظن و بدبینی مشخص می شود.
• اختلال شخصیت اسکیزوئید: با انزوا و عدم علاقه به روابط اجتماعی مشخص می شود.
• اختلال شخصیت اسکیزوتایپال: با رفتار و گفتار عجیب و غریب و باورهای غیرمعمول مشخص می شود.

گروه B (نمایشی):

• اختلال شخصیت ضد اجتماعی: با عدم توجه به حقوق و احساسات دیگران و رفتارهای فریبکارانه و دستکاری کننده مشخص می شود.
• اختلال شخصیت خودشیفته: با غرور و خودبزرگ بینی مشخص می شود، نیاز به تحسین دارد و در برابر نقد بسیار حساس است.
• اختلال شخصیت نمایشی: با رفتار نمایشی و جلب توجه مشخص می شود.

گروه C (اضطرابی):

• اختلال شخصیت وابسته: با نیاز شدید به مراقبت و تأیید از دیگران مشخص می شود.
• اختلال شخصیت اجتنابی: با اجتناب از موقعیت های اجتماعی به دلیل ترس از طرد شدن یا تحقیر شدن مشخص می شود.
• اختلال شخصیت وسواسی-جبری: با افکار و وسواس های ناخواسته و رفتارهای اجباری مشخص می شود.

مهم است که به یاد داشته باشید که همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت همه این علائم را تجربه نمی کنند. شدت و نوع علائم می تواند از فردی به فرد دیگر و با توجه به نوع اختلال شخصیت متفاوت باشد.

اگر فکر می کنید ممکن است شما یا کسی که می شناسید به اختلال شخصیت مبتلا باشید، مهم است که از یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط کمک بگیرید. با درمان، بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات شخصیت می توانند علائم خود را مدیریت کنند و زندگی سالم و پرباری داشته باشند.

پیامدهای اختلال شخصیت می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی فرد مبتلا و اطرافیان او تأثیر بگذارد. این پیامدها می تواند شامل موارد زیر باشد:

روابط:

• مشکلات در روابط نزدیک: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است در حفظ روابط سالم و پایدار با دوستان، خانواده و همسران خود دچار مشکل شوند. آنها ممکن است در اعتماد به دیگران، برقراری ارتباط موثر و حل تعارض مشکل داشته باشند.
• سوء استفاده و خشونت: افراد مبتلا به برخی از انواع اختلالات شخصیت، مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای سوء استفاده یا خشونت علیه دیگران باشند.
• انزوا: به دلیل مشکلات در روابط، افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است خود را از دیگران منزوی کنند و از تعاملات اجتماعی اجتناب کنند.

سلامت روان:

• مشکلات سلامت روان دیگر: افراد مبتلا به اختلال شخصیت در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سایر مشکلات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و سوء مصرف مواد مخدر هستند.
• خودآزاری: افراد مبتلا به برخی از انواع اختلالات شخصیت، مانند اختلال شخصیت مرزی، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای خودآزاری باشند.
• خودکشی: افراد مبتلا به برخی از انواع اختلالات شخصیت، مانند اختلال شخصیت مرزی، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای خودکشی باشند.

شغل و تحصیل:

• مشکلات شغلی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است در حفظ شغل خود به دلیل مشکلات در پیروی از قوانین، همکاری با دیگران و مدیریت رفتار خود دچار مشکل شوند.
• مشکلات تحصیلی: افراد مبتلا به اختلال شخصیت ممکن است در تمرکز بر روی تحصیل خود به دلیل مشکلات در مدیریت زمان، تنظیم هیجانات و انگیزه به دلیل علائم اختلال خود دچار مشکل شوند.

مسائل قانونی:

• مشکلات قانونی: افراد مبتلا به برخی از انواع اختلالات شخصیت، مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای دستگیری و مجازات به دلیل جرم باشند.

سلامت جسمی:

• رفتارهای پرخطر: افراد مبتلا به برخی از انواع اختلالات شخصیت، مانند اختلال شخصیت ضد اجتماعی، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای رفتارهای پرخطر مانند رانندگی در حالت مستی، سوء مصرف مواد مخدر و فعالیت های جنسی پرخطر باشند.
• مشکلات سلامتی مرتبط با استرس: استرس ناشی از مشکلات در روابط، شغل و سلامت روان می تواند منجر به مشکلات سلامتی جسمی مانند فشار خون بالا، مشکلات قلبی و مشکلات گوارشی شود.

مهم است که به یاد داشته باشید که همه افراد مبتلا به اختلال شخصیت این پیامدها را تجربه نمی کنند. شدت پیامدها می تواند از فردی به فرد دیگر بسته به نوع اختلال، شدت علائم و عوامل دیگر مانند دسترسی به درمان متفاوت باشد.

با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال شخصیت می توانند علائم خود را مدیریت کرده و زندگی سالم و پرباری داشته باشند. درمان معمولاً شامل ترکیبی از درمان و دارو درمانی است.

درمان انواع اختلال شخصیت

درمان اختلالات شخصیتی به نوع خاص اختلال، شدت علائم و نیازهای فردی فرد بستگی دارد.

رویکردهای کلی درمان اختلالات شخصیتی عبارتند از:

• روان درمانی: این متداول ترین درمان برای اختلالات شخصیتی است. انواع مختلفی از روان درمانی وجود دارد که می تواند برای درمان اختلالات شخصیتی موثر باشد، از جمله:
  • درمان شناختی رفتاری (CBT): CBT به افراد کمک می کند تا الگوهای تفکر و رفتاری منفی را که به علائم آنها کمک می کند، شناسایی و تغییر دهند.
  • روان درمانی پویایی: این نوع درمان بر درک تجربیات دوران کودکی و چگونگی تأثیر آنها بر افکار، احساسات و رفتارهای فعلی فرد تمرکز دارد.
  • درمان مبتنی بر ذهن آگاهی: این نوع درمان به افراد کمک می کند تا بر لحظه حال تمرکز کنند و افکار و احساسات خود را بدون قضاوت بپذیرند.
• داروها: در حالی که داروها نمی توانند اختلالات شخصیتی را درمان کنند، اما می توانند برای کمک به کنترل علائمی مانند اضطراب، افسردگی و علائم سایکوتیک استفاده شوند.
• گروه درمانی: گروه درمانی می تواند به افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی کمک کند تا در یک محیط حمایتی در مورد تجربیات خود بیاموزند و از دیگران حمایت دریافت کنند.
• برنامه های بستری: برنامه های بستری مراقبت شبانه روزی و درمان فشرده را برای افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی شدید که در عملکرد روزانه خود دچار مشکل هستند، ارائه می دهند.

مهم است که به یاد داشته باشید که درمان اختلالات شخصیتی یک فرآیند طولانی مدت است و ممکن است پیشرفت آهسته باشد. با این حال، با درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به اختلالات شخصیتی می توانند یاد بگیرند علائم خود را مدیریت کنند، روابط سالم برقرار کنند و زندگی معناداری داشته باشند.

در اینجا چند نکته برای یافتن درمانگر مناسب برای اختلال شخصیت آورده شده است:

• از پزشک یا متخصص سلامت روان خود برای معرفی ارجاع بگیرید.
• با سازمان های بهداشت روان محلی یا ملی تماس بگیرید.
• در وب سایت هایی مانند Psychology Today به دنبال درمانگر بگردید.
• هنگام انتخاب درمانگر، مطمئن شوید که در درمان اختلالات شخصیتی تجربه دارد.
• در مصاحبه اولیه با درمانگر راحت باشید و در مورد سوالات و نگرانی های خود صحبت کنید.

انواع اختلالات شخصیتی

اختلالات شخصیتی الگوهای ثابت و ناسالمی در تفکر، احساس و رفتار هستند که باعث پریشانی و مشکلات در روابط و عملکرد فرد می شوند. این الگوها در اوایل بزرگسالی شکل می گیرند و در طول زمان پایدار می مانند.

طبق راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، ده نوع اختلال شخصیتی وجود دارد که در سه گروه طبقه بندی می شوند:

گروه A:

• اختلال شخصیتی پارانوئید: افراد مبتلا به این اختلال با سوء ظن و بدبینی بیش از حد نسبت به دیگران مشخص می شوند. آنها ممکن است احساس کنند که دیگران آنها را آزار می دهند، تعقیب می کنند یا توطئه می کنند تا به آنها آسیب برسانند.
• اختلال شخصیتی اسکیزوئید: افراد مبتلا به این اختلال از نظر اجتماعی گوشه گیر و منزوی هستند و علاقه کمی به روابط نزدیک دارند. آنها ممکن به نظر بی تفاوت یا بی احساس نسبت به احساسات دیگران به نظر برسند.
• اختلال شخصیتی اسکیزوتایپال: افراد مبتلا به این اختلال افکار و باورهای عجیب و غریب دارند و ممکن است رفتار عجیب و غریبی داشته باشند. آنها ممکن است توهم یا هذیان را تجربه کنند و در برقراری روابط مشکل داشته باشند.

گروه B:

• اختلال شخصیتی ضد اجتماعی: افراد مبتلا به این اختلال با بی توجهی به حقوق و احساسات دیگران مشخص می شوند. آنها ممکن است مرتکب جرم یا رفتارهای خطرناک شوند و پشیمانی یا احساس گناه کمی داشته باشند.
• اختلال شخصیتی مرزی: افراد مبتلا به این اختلال ناپایداری عاطفی و عزت نفس ضعیفی دارند. آنها ممکن است در روابط خود رفتارهای تکانشی و پرخطر داشته باشند.
• اختلال شخصیتی نمایشی: افراد مبتلا به این اختلال نیاز شدیدی به توجه دارند و اغلب رفتاری اغراق آمیز یا نمایشی دارند. آنها ممکن است برای جلب توجه به خود دست به دروغگویی یا دغلکاری بزنند.
• اختلال شخصیتی خودشیفته: افراد مبتلا به این اختلال احساس عظمت دارند و نیاز بیش از حد به تحسین دارند. آنها ممکن است مغرور، متکبر و بی احساس نسبت به نیازهای دیگران به نظر برسند.

گروه C:

• اختلال شخصیتی اضطرابی: افراد مبتلا به این اختلال اضطراب و ترس بیش از حد دارند. آنها ممکن است از موقعیت های اجتماعی، روابط نزدیک یا مسئولیت ها اجتناب کنند.
• اختلال شخصیتی وابسته: افراد مبتلا به این اختلال نیاز شدید به مراقبت و حمایت دارند. آنها ممکن است از تنها ماندن بترسند و برای تصمیم گیری به دیگران تکیه کنند.
• اختلال شخصیتی وسواس فکری-اجباری: افراد مبتلا به این اختلال افکار و رفتارهای وسواسی-اجباری مکرر و ناخواسته دارند. آنها ممکن است وسواس نظافت، نظم یا بررسی داشته باشند یا رفتارهای اجباری مانند شستشوی دست، چک کردن مکرر یا شمردن انجام دهند.

مهم است که توجه داشته باشید که این فقط یک توصیف مختصر از هر اختلال شخصیتی است. هر اختلال مجموعه ای از علائم خاص خود را دارد و شدت علائم می تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.

اگر فکر می کنید ممکن است دچار اختلال شخصیتی باشید، مهم است که از یک متخصص بهداشت روان کمک بگیرید. تشخیص و درمان اختلالات شخصیتی می تواند چالش برانگیز باشد، اما درمان می تواند به شما کمک کند تا الگوهای رفتاری خود را درک و مدیریت کنید و روابط و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشید.