اختلاف بر سر مهریه در ایران موضوعی پیچیده و چندوجهی است که ابعاد حقوقی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را در بر میگیرد.
از نظر حقوقی:
- مهریه در قانون مدنی ایران به عنوان حقی مالی برای زن در نظر گرفته شده است که عندالزمه به او تعلق میگیرد.
- میزان مهریه در زمان عقد نکاح تعیین میشود و میتواند به صورت سکه، ملک، یا هر چیز دیگری باشد که مورد توافق زوجین باشد.
- در صورت عدم تعیین مهریه، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود که طبق نظر کارشناس تعیین میشود.
- در صورتی که زوجین در مورد میزان مهریه به توافق نرسند، میتوانند به دادگاه خانواده مراجعه کنند و از دادگاه تقاضای تعیین مهریه نمایند.
از نظر اجتماعی و فرهنگی:
- مهریه در ایران از دیرباز به عنوان پشتوانهای برای زن در نظر گرفته میشده است و در بسیاری از موارد، به عنوان معیاری برای سنجش ارزش و احترام به زن تلقی میشود.
- در سالهای اخیر، افزایش چشمگیر مهریه در ایران به یکی از معضلات اجتماعی تبدیل شده است و بسیاری از خانوادهها را با مشکل مواجه کرده است.
- برخی از افراد معتقدند که مهریههای سنگین مانع ازدواج جوانان میشود و برخی دیگر معتقدند که مهریه حق مسلم زن است و نباید در مورد آن چانهزنی کرد.
از نظر اقتصادی:
- افزایش مهریه در ایران فشار زیادی به خانوادهها به خصوص خانوادههای دامادها وارد کرده است.
- بسیاری از مردان توان پرداخت مهریههای سنگین را ندارند و این موضوع منجر به مشکلات و اختلافات خانوادگی، طلاق و حتی زندانی شدن مردان شده است.
- برخی از کارشناسان معتقدند که برای حل مشکل مهریه باید فرهنگ ازدواج در ایران اصلاح شود و به جای مهریههای سنگین، به مهریههای سبک و معقول توجه بیشتری شود.
راه حل های پیشنهادی برای حل مشکل مهریه:
- ترویج فرهنگ ازدواج آسان: با ترویج فرهنگ ازدواج آسان و ساده میتوان از چشم و همچشمی و تجملگرایی در امر ازدواج که منجر به تعیین مهریههای سنگین میشود، جلوگیری کرد.
- تعیین مهریه معقول: زوجین باید در هنگام تعیین مهریه به شرایط اقتصادی و اجتماعی خود توجه کنند و مهریهای را تعیین کنند که برای هر دوی آنها قابل پرداخت باشد.
- آموزش حقوقی به زوجین: زوجین باید از حقوق خود در مورد مهریه آگاه باشند و بدانند که تعیین مهریههای سنگین نه تنها مشکلی را حل نمیکند، بلکه میتواند منجر به مشکلات و اختلافات بعدی شود.
- حمایت از زنان: باید از زنانی که به دلیل مهریه در معرض مشکلات و آسیبهای اجتماعی قرار میگیرند، حمایت شود و به آنها کمک شود تا حقوق خود را از طریق مراجع قانونی پیگیری کنند.
در نهایت، حل مشکل مهریه نیازمند یک عزم ملی و همکاری همه جانبه از جمله دولت، مجلس، قوه قضاییه، رسانهها و خانوادهها است.
توافق در مورد مهریه امری مهم و حساس است که نیاز به مذاکره و در نظر گرفتن شرایط مختلف دارد. در اینجا چند راهکار برای تسهیل این امر ارائه میشود:
1. گفتگوی صریح و صادقانه:
- پیش از هر اقدامی، زوجین باید با یکدیگر گفتگویی صریح و صادقانه در مورد مهریه داشته باشند.
- در این گفتگو، هر یک از طرفین باید نظرات، خواستهها و تواناییهای خود را به طور شفاف بیان کند.
- شنیدن فعال و همدلی با یکدیگر، در این مسیر بسیار مهم است.
2. در نظر گرفتن شرایط:
- در تعیین میزان مهریه، باید شرایط مختلفی از جمله وضعیت مالی زوجین، توانایی پرداخت مهریه، شغل و درآمد هر یک، شرایط زندگی مشترک، و همچنین عرف و تمکن مالی خانوادهها را در نظر گرفت.
- نباید توقع داشت که مهریه به طور کامل و نقداً پرداخت شود.
3. راههای جایگزین:
- میتوان به جای تعیین تعداد سکه یا مبلغ مشخص به عنوان مهریه، راههای جایگزینی مانند ملک، خودرو، یا تعهد به انجام کارهایی خاص در نظر گرفت.
- این امر میتواند به توافقی عادلانهتر و واقعبینانهتر منجر شود.
4. استفاده از واسطه:
- در صورت نیاز، میتوان از یک فرد معتمد و بیطرف مانند یکی از اعضای خانواده یا یک مشاور مجرب به عنوان واسطه در مذاکرات استفاده کرد.
- حضور واسطه میتواند به ایجاد فضایی آرام و منطقی برای گفتگو و رسیدن به توافق کمک کند.
5. تنظیم توافقنامه:
- پس از رسیدن به توافق، باید آن را به صورت کتبی در یک توافقنامه نوشته و به امضای هر دو طرف برسد.
- در این توافقنامه باید تمام جزئیات مربوط به مهریه، از جمله میزان، نحوه پرداخت، و زمان پرداخت به طور دقیق مشخص شود.
- توصیه میشود برای تنظیم این توافقنامه از یک وکیل یا مشاور حقوقی کمک بگیرید.
نکات مهم:
- قانون حمایت از خانواده در سال 1391 تغییراتی در خصوص مهریه ایجاد کرده است.
- طبق این قانون، عندالطلب بودن یا نبودن مهریه به شرط ضمن عقد نکاح بستگی دارد.
- در صورتیکه در عقد نکاح شرطی مبنی بر عندالطلب بودن مهریه ذکر نشده باشد، مهریه تنها در صورت وقوع شرایطی خاص مانند طلاق به درخواست زوجه، بذل مهریه توسط زوجه، یا فوت زوج قابل مطالبه خواهد بود.
- برای اطلاعات بیشتر در مورد قوانین مربوط به مهریه، میتوانید به دفاتر مشاوره حقوقی یا وب سایتهای معتبر حقوقی مراجعه کنید.
در نهایت، به یاد داشته باشید که هدف اصلی از تعیین مهریه، تأمین استقلال مالی و حمایت از زن در زندگی مشترک است.
- با صبر، حوصله، و در نظر گرفتن شرایط یکدیگر، میتوان به توافقی عادلانه و منصفانه در مورد مهریه دست یافت.
تعیین میزان مهریه به عوامل مختلفی بستگی دارد و یک عدد ثابت و مشخصی برای آن وجود ندارد.
مهمترین این عوامل عبارتند از:
- توافق زوجین: در درجه اول، میزان مهریه به توافق بین زن و شوهر در زمان عقد ازدواج بستگی دارد. آنها میتوانند هر چیزی را که به عنوان مهریه در نظر بگیرند، به شرطی که مشروع و قانونی باشد، در سند ازدواج قید کنند.
- شرایط زندگی و اجتماعی: عرف و رواج در جامعه، وضعیت اقتصادی و اجتماعی زوجین، سطح تحصیلات، شغل و موقعیت اجتماعی آنها از جمله عواملی هستند که میتوانند در تعیین مهریه نقش داشته باشند.
- قانون: در ایران، قوانینی برای مهریه وجود دارد که حداقل و حداکثر آن را تعیین میکند.
قانون جدید مهریه (مصوب 1399) به شرح زیر است:
- مهریه عندالمطالبه: در این نوع مهریه، زن هر زمان که بخواهد میتواند مهریه خود را از شوهر مطالبه کند.
- برای مهریههای تا 114 سکه: تمام مهریه باید پرداخت شود.
- برای مهریههای بین 114 تا 313 سکه: مازاد بر 114 سکه باید به صورت قسطی پرداخت شود.
- برای مهریههای بیش از 313 سکه: مازاد بر 313 سکه باید به موجب حکم دادگاه پرداخت شود.
- مهریه عندالاستطاعه: در این نوع مهریه، زن فقط زمانی میتواند مهریه خود را مطالبه کند که شوهر توانایی پرداخت آن را داشته باشد.
نکاتی که باید در نظر داشت:
- مهریه باید مشروع و قانونی باشد. به این معنی که باید چیزی باشد که شرعاً و قانوناً قابل تملک و انتقال به زن باشد.
- مهریه باید معلوم و مشخص باشد. به این معنی که نوع، جنس، مقدار و اوصاف آن باید به طور دقیق در سند ازدواج قید شود.
- تعیین مهریههای سنگین و غیرمنطقی میتواند مشکلات زیادی را در زندگی زوجین ایجاد کند و حتی مانع از ازدواج شود.
قبل از تعیین مهریه، زوجین باید با یکدیگر مشورت کنند و با در نظر گرفتن شرایط خود، به توافقی عادلانه و منطقی برسند. همچنین میتوانند از نظرات مشاوران و کارشناسان حقوقی نیز استفاده کنند.
مهریه بالا می تواند مزایایی برای دختر داشته باشد، اما معایبی هم به همراه دارد.
مزایای مهریه بالا:
- امنیت مالی: مهریه بالا می تواند به عنوان یک پشتوانه مالی برای زن در صورت طلاق یا فوت شوهر عمل کند. این امر به ویژه برای زنانی که شاغل نیستند یا درآمد پایینی دارند، مهم است.
- حمایت از حقوق زن: مهریه بالا می تواند به عنوان ابزاری برای احقاق حقوق زن در ازدواج تلقی شود. این امر می تواند به زن اعتماد به نفس بیشتری در رابطه بدهد و او را از سوء استفاده مرد محافظت کند.
- بازدارندگی از طلاق: برخی معتقدند که مهریه بالا می تواند از طلاق جلوگیری کند، زیرا مردان را برای طلاق دادن به همسرانشان محتاط تر می کند.
- ارزش گذاری بر زن: مهریه بالا می تواند به عنوان نمادی از ارزش گذاری بر زن در جامعه تلقی شود. این امر می تواند به افزایش عزت نفس زن و جایگاه او در جامعه کمک کند.
معایب مهریه بالا:
- مشکلات اقتصادی: مهریه بالا می تواند برای مردان، به ویژه آنهایی که توانایی مالی کافی ندارند، مشکل ساز باشد. این امر می تواند منجر به endeudamiento، مشکلات خانوادگی و حتی طلاق شود.
- ایجاد توقع غیرواقعی: مهریه بالا می تواند توقع غیرواقعی را در مورد ازدواج ایجاد کند. این امر می تواند منجر به مشکلات در روابط زوجین و در نهایت طلاق شود.
- استفاده ابزاری از مهریه: در برخی موارد، زنان ممکن است از مهریه به عنوان ابزاری برای باج گیری یا کنترل مردان استفاده کنند. این امر می تواند به سوء استفاده و خشونت علیه زنان منجر شود.
- چالش های قانونی: در برخی کشورها، قوانین مربوط به مهریه پیچیده و چالش برانگیز است. این امر می تواند منجر به مشکلات حقوقی و هزینه های زیاد برای زوجین شود.
نکاتی در مورد تعیین مهریه:
- منطقی بودن: مهریه باید با توجه به شرایط مالی و اجتماعی زوجین تعیین شود.
- توانایی پرداخت: مرد باید توانایی پرداخت مهریه را داشته باشد.
- رضایت طرفین: مهریه باید با رضایت کامل هر دو طرف تعیین شود.
- مصلحت خانواده: مهریه باید در جهت مصلحت خانواده و ثبات آن باشد.
در نهایت، تعیین مهریه باید با دقت و ظرافت انجام شود. باید به مزایا و معایب مهریه بالا توجه کرد و مهریه ای را تعیین کرد که برای both زن و مرد عادلانه و مناسب باشد.
مهریه به خودی خود تضمینی برای ازدواج پایدار نیست.
درست است که مهریه از نظر حقوقی حق زن محسوب میشود و در صورت طلاق یا فوت شوهر، زن میتواند آن را مطالبه کند، اما این به معنای تضمین خوشبختی و ثبات در زندگی مشترک نیست.
عوامل متعددی در موفقیت یک ازدواج نقش دارند که مهریه هیچ تاثیری بر آنها ندارد، مانند:
- عشق و محبت: پایه و اساس هر ازدواج موفقی، عشق و محبت طرفین به یکدیگر است. مهریه نمیتواند جایگزینی برای این عواطف باشد.
- احترام و درک متقابل: زوجین باید برای یکدیگر احترام قائل باشند و یکدیگر را درک کنند. مهریه نمیتواند این احترام و درک را به وجود آورد.
- تعهد و مسئولیتپذیری: ازدواج نیازمند تعهد و مسئولیتپذیری طرفین است. مهریه نمیتواند این تعهد را در افراد ایجاد کند.
- مهارتهای ارتباطی: زوجین باید بتوانند به طور موثر با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. مهریه نمیتواند این مهارتها را به آنها آموزش دهد.
- سازگاری و انعطافپذیری: زندگی مشترک فراز و نشیبهای خود را دارد و زوجین باید در برابر چالشها سازگار و انعطافپذیر باشند. مهریه نمیتواند این توانایی را در آنها ایجاد کند.
در برخی موارد، مهریه میتواند نتیجهای معکوس داشته باشد و به جای استحکام زندگی مشترک، به عاملی برای اختلاف و درگیری تبدیل شود.
- مهریههای سنگین: تعیین مهریههای سنگین میتواند فشار روانی زیادی به زوجین، به خصوص مرد، وارد کند و زمینه را برای سوءتفاهم و نارضایتی فراهم کند.
- استفاده ابزاری از مهریه: برخی از زنان ممکن است از مهریه به عنوان ابزار برای تحت فشار قرار دادن شوهر خود یا به عنوان راهی برای کسب ثروت استفاده کنند. این امر میتواند به سوء استفاده و خدشهدار شدن جایگاه مهریه به عنوان حقی شرعی و قانونی منجر شود.
به جای تمرکز صرف بر مهریه، بهتر است زوجین بر روی شناخت یکدیگر، ایجاد عشق و محبت، تعهد و مسئولیتپذیری، و ارتقای مهارتهای زندگی مشترک تمرکز کنند. این عوامل نقش بسیار مهمتری در تضمین ثبات و خوشبختی زندگی مشترک دارند.
در نهایت، باید به این نکته توجه داشت که ازدواج یک تصمیم مهم است و نباید به خاطر مهریه یا هر عامل دیگری به اجبار یا تحت فشار انجام شود.